همنشین شما در بهشت کیست؟
آن گاه در توضیح این جمله و بیان كسانى كه خداوند نعمت خویش را بر آنها تمام كرده است، به چهار طایفه اشاره مى كند، كه در واقع اركان چهارگانه این موضوع هستند، یعنى «پیامبران، راستگویان، شهیدان و صالحان و اینان رفیق هاى خوبى هستند» (مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفیقاً).
بنابراین، گروه هاى چهارگانه عبارتند از:
1 ـ «انبیاء» و فرستادگان مخصوص پروردگار كه نخستین گام را براى هدایت و رهبرى مردم و دعوت به صراط مستقیم برمى دارند (مِنَ النَّبِیِّینَ).
2 ـ «راستگویان»، كسانى كه هم در سخن راست مى گویند و هم با عمل و كردار صدق گفتار خود را اثبات مى كنند و نشان مى دهند كه مدعى ایمان نیستند، بلكه به راستى به فرمان هاى الهى ایمان دارند (وَ الصِّدِّیقینَ).
از این تعبیر روشن مى شود: بعد از مقام نبوت، مقامى بالاتر از مقام صدق و راستى نیست، نه تنها راستى در گفتار، كه راستى در عمل و كردار كه شامل امانت و اخلاص نیز مى گردد; زیرا «امانت» همان صداقت در عمل است، همان طور كه «راستگوئى» امانت در گفتار است.
و در مقابل آن، هیچ صفت زشتى بعد از كفر بدتر از «دروغ و نفاق و خیانت» در سخن و عمل نیست (باید توجه داشت: «صِدِّیق» صیغه مبالغه است و به معنى كسى است كه سر تا پا راستى و درستى است).
در بعضى از روایات «صدّیق» به على(علیه السلام) و امامان اهل بیت(علیهم السلام) تفسیر شده است و همان طور كه بارها گفته ایم، این گونه تفسیرها بیان مصداق روشن و عالى آیات است و معنى انحصار را نمى رساند.
3 ـ «شهداء» و كشته شدگان در راه هدف و عقیده پاك الهى، و یا افراد برجسته اى كه روز قیامت شاهد و گواه اعمال انسان ها هستند (وَ الشُّهَداءِ).
4 ـ «صالحان» و افراد شایسته و برجسته اى كه با انجام كارهاى مثبت، سازنده و مفید و پیروى از اوامر انبیاء به مقامات برجسته اى نائل شده اند (وَ الصّالِحینَ).
و به همین جهت، در روایات ما «صالحین» به یاران برگزیده ائمه تفسیر شده است، و این نیز همانند آنچه درباره «صدیقین» گذشت، از قبیل بیان فرد شاخص است.
ضمناً از آیه فوق، این حقیقت به روشنى استفاده مى شود كه: موضوع معاشران خوب و همنشین هاى با ارزش به قدرى اهمیت دارد كه حتى در عالم آخرت براى تكمیل نعمت هاى بهشتى این نعمت بزرگ به «مطیعان» ارزانى مى گردد، و آنها علاوه بر همه افتخارات، همنشینانى همچون پیامبران، صدیقان و شهیدان و صالحان خواهند داشت.
شاید نیاز به تذكر نداشته باشد كه معاشرت مطیعان با این طوائف چهارگانه مفهومش این نیست كه آنها در مقام و مرتبه از هر جهت برابر و مساویند، بلكه در عین معاشرت با یكدیگر، هر كدام سهم خاصى (طبق مقام خود) از مواهب و الطاف خداوند دارند، همان طور كه فى المثل درختان، گل ها و گیاهانِ یك باغ در عین این كه گرد هم هستند و از نور آفتاب و باران بهره مى برند، بهره هاى آنها همانند ارزش هاى آنها یكسان نیست.»